Uzlaştırmaya Tabi Suçlar Nelerdir? Nasıl Kaldırılır?                          

Ceza hukukunda arabuluculuk, mağdur ve faillerin, ceza soruşturması ve yargılaması sırasında tarafsız bir kişinin arabuluculuğu ile uyuşmazlıkları çözmek için iletişim kurdukları süreçtir. Daha önce “uzlaşma” başlıklı kanunun başlığı ve içeriği 24 Kasım 2016 tarih ve 6763 sayılı CMK’ya göre değiştirilmiştir. Süreç, uzlaşma, tarafların katıldığı süreci temsil eder.

Uzlaştırma Şartları Nelerdir?

 Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 253. maddesi hükümlerine göre; “Uzlaşma koşulları” şunlardır:

• Mağdurun, özel hukuka tabi gerçek veya tüzel kişi (şirket, kuruluş, dernek vb.) Kamu tüzel kişilerine (Devlet, İl, Daire, SGK, Vergi Dairesi vb.) karşı işlenen suçun niteliği ve cezası ne olursa olsun uzlaşma hükümleri uygulanamaz
• Genel bir kural olarak, soruşturulan ve kovuşturulan suç fiilleri arabuluculuk kapsamına girer
• İddia edilebilir suçlar hariç; Arabuluculuk hükümlerinin Türk Ceza Kanunu dışındaki özel kanun kapsamına giren suçlara uygulanabilmesi için ilgili özel kanunda CMK’nın arabuluculuk kullanımına izin veren açık bir hüküm bulunması gerekir.
• Soruşturma ve kovuşturma dilekçeye bağlı olmakla birlikte, cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlarda (cinsel taciz, cinsel saldırı vb.) arabuluculuk yapılamaz.
• Arabuluculuk kapsamındaki bir suç, aynı mağdura karşı bu kapsama girmeyen başka bir suçla birlikte işlenirse uzlaştırma hükümleri uygulanmaz 

Bir suçun birden fazla mağduru varsa; şüpheli veya sanık tüm mağdurlarla iyi geçinmelidir. Şüpheli veya sanık, mağdurların tümü ile uzlaşırsa uzlaşma hükümlerinden yararlanamazlar. Örneğin; İki kişilik dolandırıcılığın faili olduğuna inanılan kişinin iki mağdurla barışması gerekiyor. Failin sadece mağdurlardan biri ile arabuluculuk yapması halinde, KMC’nin 253. maddesinde düzenlenen arabuluculuk hükümleri uygulanmaz.

Çocuklara Özel Uzlaşma Şartı

Taraflar anlaşmaya varırsa, soruşturulan suçtan dolayı maddi ve manevi tazminat davası açılması mümkün değildir; Maddi ve dolaylı zararlar için davadan feragat edilmiş sayılır. Suçun kanuna tabi tüzel kişiye karşı işlenmemiş olması kaydıyla, 3 yıla kadar hapis veya CMK mahkemece uzlaştırma cezası (253/1-c) ile cezalandırılır. Örneğin süresi 3 yıldan fazla olan irtikap, 18 yaşını dolduranlar için uzlaştırma kapsamında olmayıp, çocuk uzlaştırma suçları (DSK) kapsamındadır.

Arabuluculuk uygulamasında çocuklar tarafından işlenen suçların şikâyet edilen suçlar arasında olup olmaması önemli değildir. Kamu hukukuna göre bir tüzel kişiye karşı suç işlenmemiş olması önemlidir ve üst sınır uzlaşmadan yanadır. Çocuğa karşı işlenen bir suçun mağduru devlet hukukuna göre tüzel kişi ise, arabuluculuk hükümleri çocuklara uygulanamaz.

Soruşturma Aşamasında Nasıl Uzlaştırma Yapılabilir?

Ceza muhakemesi hukukunda, arabuluculuk süreci, sorumlu savcı tarafından resmi olarak başlatılmalıdır. Soruşturma savcılığı, soruşturma konusu suçun işlenip işlenmediğini araştırmak ve soruşturmayı yürütürken tüm delilleri toplamak zorundadır. Mağdur, şüpheli ve tanıkların ifadeleri alınmalıdır; keşifler, uzman raporları ve daha fazlası herhangi bir soruşturma tamamlanmalıdır. Soruşturma sonucunda iddianame ile birlikte kamu davası açılması için yeterli şüphenin bulunduğu tespit edilirse, savcılığın dava açmadan önce uzlaştırma işlemlerini yapması gerekir. Soruşturmayla görevli savcı, kamu davası açmak için yeterli şüphe bulunduğuna kanaat getirirse, soruşturma dosyasını uzlaştırma bürosuna göndermek zorundadır.

Savcı, dosyayı uzlaştırma bürosuna iletme talimatını genelleştirdikten sonra, diğer işlemler uzlaştırma bürosu personeli ve savcıları tarafından yürütülür. Örneğin; Kovuşturma sonrasında aleni dolandırıcılık davası açmaya yetecek kadar şüphe bulunarak dosyayı arabuluculuk bürosuna iletecek, uzlaşma sağlanamazsa savcılık iddianame hazırlayacaktır.

Arabuluculuk, kendisini toplumsal ilişkileri de onaran bir kurum olarak tanıttığından, savcılık kamu davası açmadan önce arabuluculuk yapmakla yükümlüdür. Örneğin; Arabuluculuk sürecinin uygulanması, özellikle fail ile mağdur arasında yakın bir ilişki varsa veya birbirlerine yakın yaşıyorlarsa önem kazanır. Bir suçun faili, mağduru veya mağduru, müşteki sıfatıyla katıldığı bir soruşturmada savcıdan uzlaştırma talebinde bulunabilir.

Cezası İnfaz Edilen Hükümlüler Hakkında Uzlaştırma/Uzlaştırma Kanunu Uygulanır Mı?

Uzlaşma hukuku hukuk davalarının reddine yol açtığı için bir ceza muhakemesi hukuku kurumu; Devlet ile birey arasındaki cezai ilişkiyi sona erdirdiği için aynı zamanda bir maddi ceza hukuku kurumudur. Ceza hukukunun özünde, hukukun her zaman hükümlü lehine uygulanması temel bir ilkedir 

Ceza infaz edilse bile, mahkûmiyet nedeniyle diskalifiyeden kurtulmak isteyen hükümlü yine de kanunun kendi lehine uygulanmasını talep edebilir. Hükümlü, cezasının yeni kanun hükümlerine göre düzeltilmesini isterse; İcra edilen karara ilişkin adli sicil kayıtları, arabuluculuk hükümlerinin uygulanması için arabuluculuk bürosuna iletilir. Bir uzlaşma bulunursa, ceza mahkemesi davayı kapatmaya karar verecek. İşten çıkarma kararı ile birlikte adli sicil kaydının da kaldırılması gerekir.

Ceza hukukunda arabuluculuk, mağdur ve faillerin, ceza soruşturması ve yargılaması sırasında tarafsız bir kişinin arabuluculuğu ile uyuşmazlıkları çözmek için iletişim kurdukları süreçtir. Daha önce “uzlaşma” başlıklı kanunun başlığı ve içeriği 24 Kasım 2016 tarih ve 6763 sayılı CMK’ya göre değiştirilmiştir. Süreç, uzlaşma, tarafların katıldığı süreci temsil eder.

Uzlaştırma Şartları Nelerdir?

 Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 253. maddesi hükümlerine göre; “Uzlaşma koşulları” şunlardır:

• Mağdurun, özel hukuka tabi gerçek veya tüzel kişi (şirket, kuruluş, dernek vb.) Kamu tüzel kişilerine (Devlet, İl, Daire, SGK, Vergi Dairesi vb.) karşı işlenen suçun niteliği ve cezası ne olursa olsun uzlaşma hükümleri uygulanamaz
• Genel bir kural olarak, soruşturulan ve kovuşturulan suç fiilleri arabuluculuk kapsamına girer
• İddia edilebilir suçlar hariç; Arabuluculuk hükümlerinin Türk Ceza Kanunu dışındaki özel kanun kapsamına giren suçlara uygulanabilmesi için ilgili özel kanunda CMK’nın arabuluculuk kullanımına izin veren açık bir hüküm bulunması gerekir.
• Soruşturma ve kovuşturma dilekçeye bağlı olmakla birlikte, cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlarda (cinsel taciz, cinsel saldırı vb.) arabuluculuk yapılamaz.
• Arabuluculuk kapsamındaki bir suç, aynı mağdura karşı bu kapsama girmeyen başka bir suçla birlikte işlenirse uzlaştırma hükümleri uygulanmaz 

Bir suçun birden fazla mağduru varsa; şüpheli veya sanık tüm mağdurlarla iyi geçinmelidir. Şüpheli veya sanık, mağdurların tümü ile uzlaşırsa uzlaşma hükümlerinden yararlanamazlar. Örneğin; İki kişilik dolandırıcılığın faili olduğuna inanılan kişinin iki mağdurla barışması gerekiyor. Failin sadece mağdurlardan biri ile arabuluculuk yapması halinde, KMC’nin 253. maddesinde düzenlenen arabuluculuk hükümleri uygulanmaz.

Çocuklara Özel Uzlaşma Şartı

Taraflar anlaşmaya varırsa, soruşturulan suçtan dolayı maddi ve manevi tazminat davası açılması mümkün değildir; Maddi ve dolaylı zararlar için davadan feragat edilmiş sayılır. Suçun kanuna tabi tüzel kişiye karşı işlenmemiş olması kaydıyla, 3 yıla kadar hapis veya CMK mahkemece uzlaştırma cezası (253/1-c) ile cezalandırılır. Örneğin süresi 3 yıldan fazla olan irtikap, 18 yaşını dolduranlar için uzlaştırma kapsamında olmayıp, çocuk uzlaştırma suçları (DSK) kapsamındadır.

Arabuluculuk uygulamasında çocuklar tarafından işlenen suçların şikâyet edilen suçlar arasında olup olmaması önemli değildir. Kamu hukukuna göre bir tüzel kişiye karşı suç işlenmemiş olması önemlidir ve üst sınır uzlaşmadan yanadır. Çocuğa karşı işlenen bir suçun mağduru devlet hukukuna göre tüzel kişi ise, arabuluculuk hükümleri çocuklara uygulanamaz.

Soruşturma Aşamasında Nasıl Uzlaştırma Yapılabilir?

Ceza muhakemesi hukukunda, arabuluculuk süreci, sorumlu savcı tarafından resmi olarak başlatılmalıdır. Soruşturma savcılığı, soruşturma konusu suçun işlenip işlenmediğini araştırmak ve soruşturmayı yürütürken tüm delilleri toplamak zorundadır. Mağdur, şüpheli ve tanıkların ifadeleri alınmalıdır; keşifler, uzman raporları ve daha fazlası herhangi bir soruşturma tamamlanmalıdır. Soruşturma sonucunda iddianame ile birlikte kamu davası açılması için yeterli şüphenin bulunduğu tespit edilirse, savcılığın dava açmadan önce uzlaştırma işlemlerini yapması gerekir. Soruşturmayla görevli savcı, kamu davası açmak için yeterli şüphe bulunduğuna kanaat getirirse, soruşturma dosyasını uzlaştırma bürosuna göndermek zorundadır.

Savcı, dosyayı uzlaştırma bürosuna iletme talimatını genelleştirdikten sonra, diğer işlemler uzlaştırma bürosu personeli ve savcıları tarafından yürütülür. Örneğin; Kovuşturma sonrasında aleni dolandırıcılık davası açmaya yetecek kadar şüphe bulunarak dosyayı arabuluculuk bürosuna iletecek, uzlaşma sağlanamazsa savcılık iddianame hazırlayacaktır.

Arabuluculuk, kendisini toplumsal ilişkileri de onaran bir kurum olarak tanıttığından, savcılık kamu davası açmadan önce arabuluculuk yapmakla yükümlüdür. Örneğin; Arabuluculuk sürecinin uygulanması, özellikle fail ile mağdur arasında yakın bir ilişki varsa veya birbirlerine yakın yaşıyorlarsa önem kazanır. Bir suçun faili, mağduru veya mağduru, müşteki sıfatıyla katıldığı bir soruşturmada savcıdan uzlaştırma talebinde bulunabilir.

Cezası İnfaz Edilen Hükümlüler Hakkında Uzlaştırma/Uzlaştırma Kanunu Uygulanır Mı?

Uzlaşma hukuku hukuk davalarının reddine yol açtığı için bir ceza muhakemesi hukuku kurumu; Devlet ile birey arasındaki cezai ilişkiyi sona erdirdiği için aynı zamanda bir maddi ceza hukuku kurumudur. Ceza hukukunun özünde, hukukun her zaman hükümlü lehine uygulanması temel bir ilkedir 

Ceza infaz edilse bile, mahkûmiyet nedeniyle diskalifiyeden kurtulmak isteyen hükümlü yine de kanunun kendi lehine uygulanmasını talep edebilir. Hükümlü, cezasının yeni kanun hükümlerine göre düzeltilmesini isterse; İcra edilen karara ilişkin adli sicil kayıtları, arabuluculuk hükümlerinin uygulanması için arabuluculuk bürosuna iletilir. Bir uzlaşma bulunursa, ceza mahkemesi davayı kapatmaya karar verecek. İşten çıkarma kararı ile birlikte adli sicil kaydının da kaldırılması gerekir.