Akut Miyelojenöz Lösemi (AML) Nedir

Kan hücrelerinin yapıldığı kemiklerin içindeki süngerimsi doku olan kan ve kemik iliği kanserine akut miyelojenöz lösemi denir.

Akut miyelojenöz lösemideki ‘’akut’’ kelimesi hastalığın hızlı şekilde ilerlemesine yöneliktir. Miyelojenöz lösemi şeklinde isimlendirilir çünkü kırmızı kan hücreleri ve beyaz kan hücreleri gibi çeşitli olgun kan hücrelerine dönüşen miyeloid hücreler adı verilen bir grup beyaz kan ve trombositleri hücresini etkilemektedir.

Akut miyelojenöz lösemi başka isimlerde de bilinir. Akut miyeloid lösemi, akut miyeloblastik lösemi, akut granülositik lösemi ve akut lenfositik lösemi olarak da isimlendirilir.

İlgili Link: Alkol İntoleransı Nedenleri

Akut Miyelojenöz Lösemi (AML) Nedenleri

Kemik iliğinde gelişen hücrelerin DNA’sında oluşan hasarlardan dolayı akut miyelojenöz lösemi gelişebilir. Bu duru meydana geldiğinde kan hücresi üretimi yanlış olur. Kemik iliği, miyeloblast isimli lösemik beyaz kan hücrelerine çevrilen olgunlaşmamış hücreler üretir. Yani sağlıklı hücreler oluşmaz ve anormal olarak meydana gelen bu hücreler düzgün çalışmazlar.  

Lösemiye sebep olan DNA mutasyonlarının sebebi çoğu kez açık olarak belli değildir. Radyasyon, bazı kemoterapi ilaçları ve bazı kimyasallara maruz kalma durumları akut miyelojenöz lösemi ile ilişkili risk faktörlerindendir.

İlgili Link: Amiloidoz Nedir

Akut Miyelojenöz Lösemi (AML) Risk Faktörleri

Akut miyelojenöz lösemi riskini artırabilecek faktörler aşağıdadır:

• İlerleyen yaş

İlerleyen yaşla beraber akut miyelojenöz lösemi riski de artar. Hastalık en fazla 65 yaş ve üstündeki erişkinlerde görülmektedir.

• Cinsiyet

Akut miyelojenöz lösemi gelişme olasılığı erkeklerde kadınlara nazaran daha fazladır.

• Önceden alınan kanser tedavileri

Radyasyon terapisi ya da bazı türlerde kemoterapi alan kişiler AML hastalığı açısından daha fazla risk taşırlar.

• Radyasyona maruz kalma

Nükleer reaktör kazasından kurtulma gibi yüksek radyasyon etkisinin olabileceği durumlardan kurtulan ancak yüksek oranda radyasyona maruz kalan kişilerde AML gelişme riski artmaktadır.

• Tehlikeli kimyasal maruz kalma

Benzen gibi birtakım kimyasallara maruz kalınması AML olasılığı riskini artırabilir.

• Sigara

Sigara dumanı AML riskini artıran faktörler içinde yer alır. Sigara dumanında benzen ve kansere sebebiyet veren diğer kimyasallar mevcuttur.

• Diğer kan bozuklukları

Miyelodisplazi, miyelofibroz, polisitemi vera veya trombositemi gibi farklı türde kan bozukluğu olan kişiler AML açısından daha riskli olarak ilişkilendirilmişlerdir.

• Genetik bozukluklar

Down sendromu benzeri genetik bozukluklar AML riskiyle ilişkilidirler.

AML’li pek çok kişide bilinen risk faktörleri bulunmamaktadır. Yani risk faktörlerine sahip olan pek çok kişide kanser gelişmeyebilir.

İlgili Link: Verrutol

Akut Miyelojenöz Lösemi (AML) Alt Türünün Belirlenmesi  

Kişinin AML olduğu belirlenirse, kanserin kapsamı daha net bir şekilde belirlenmelidir. Bu nedenle daha fazla teste ihtiyaç duyulabilir. Testlerle hem kanserin kapsamı belirlenir hem de AML daha spesifik şekilde alt tiplere sınıflandırılabilir.

AML alt tipinin mikroskop altında incelenmesi yapılır. Hücrelerin nasıl göründüğü belirleyicidir. Hücrelerin spesifik özelliklerinin tanımlanabilmesi için özel laboratuvar testlerinden faydalanılabilir.

AML alt tipinin belirlenmesi hangi tedavilerin daha iyi olabileceğinin belirlenmesinde oldukça faydalıdır. Doktorlar, kanser tedavisinde farklı alternatiflerin, farklı AML alt tiplerine sahip olan kişileri nasıl etkilediklerini inceliyorlar.

Akut Miyelojenöz Lösemi (AML) Tedavi  

Akut miyelojenöz lösemi tedavisinde, tedaviyi etkileyen pek çok faktör vardır. Kişinin hastalığının alt tipi, yaşı, genel sağlık durumu ve tercihleri tedaviye etki eden faktörlerdir.

Tedavi genel olarak iki aşamaya dayanır:

• Remisyon İndüksiyon Tedavisi

Tedavinin ilk aşamasında belirlenen hedef lösemi hücrelerinin öldürülmesidir. Kan ve kemik iliğinde yer alan lösemi hücrelerinin öldürülmesi planlanır. Ancak remisyon indüksiyonu genel olarak tüm lösemi hücrelerini silmez. Bu sebeple hastalıkta tekrarı engellemek için daha fazla tedaviye gereksinim vardır.

• Konsolidasyon Tedavisi

Remisyon sonrası tedavidir. Devam tedavisi ya da yoğunlaştırma olarak da isimlendirilir. Buradaki amaç kalan lösemi hücrelerinin öldürülmesidir. Çünkü tedavide hastalığın nüks etme riski azaltılmalıdır.

Bu aşamada kullanılan terapiler aşağıdadır:

• Kemoterapi

Remisyon indüksiyon tedavisinin ana şekli kemoterapidir. Fakat konsolidasyon tedavisinde de kullanılabilir. Kemoterapide vücuttaki kanser hücrelerinin öldürülmesi için kimyasallar kullanılır. AML’li kişiler kemoterapi tedavilerinde genel olarak hastanede kalırlar. Çünkü kemoterapi ilaçları lösemi hücrelerini öldürürken pek çok normal kan hücresini de yok ederler. Kemoterapinin ilk döngüsü remisyona sebep olmazsa tekrarlanabilir.

• Hedefli Tedavi

Hedefli terapide kanser hücrelerindeki açıklıklara saldırılır. Kanser hücrelerinde belirli güvenlik açıklıkları yer alabilir ve bu tedavide kullanılan ilaçlar bu açıklıklar saldırırlar. İlaç midostaurin (Rydapt), lösemi hücrelerinde yer alan bir enzimin etkisini durdurarak hücrelerin ölümüne yol açar. Midostaurin yalnızca kanser hücreleri FLT3 mutasyonuna sahip olan kişilerde yararlıdır. Kullanılan ilaç hap şeklindedir.

• Diğer İlaç Tedavisi

Arsenik trioksit (Trisenox) ve all-trans retinoik asit (ATRA), tek başına veya promiyelositik lösemi adı verilen belirli bir AML alt tipinin remisyon indüksiyonu için kemoterapi ile kombinasyon şeklinde kullanılabilen anti-kanser ilaçlarıdır. Kullanılan ilaçlarla belli bir gen mutasyonuna sahip olan lösemi hücrelerinin bölünmesinin durdurulması ya da hücrelerin ölmesi sağlanmaya çalışılır.

• Kemik İliği Nakli

Kök hücre nakli olarak da bilinir. Konsolidasyon tedavisi için kullanılırlar. Kemik iliği naklinde sağlıklı kök hücrelerin oluşturulması planlanır. Bunun için sağlıksız olan kemik iliği, lösemi olmayan kök hücrelerle değiştirilir ve sağlıklı kök hücrelerin yeniden oluşmalarına yardım sağlanır. Kemik iliği naklinden önce, lösemi üreten kemik iliğinin yok edilebilmesi için yüksek dozlarda radyasyon ya da kemoterapi tedavisi alınabilir. Sonrasında uyumlu olan donörden (allojenik transplant) kök hücre infüzyonları alınır. Eğer kişiler daha önce remisyondalarsa ve sağlıklı kök hücreleri çıkarılarak gelecekte olabilecek bir nakil için saklanmışlarsa o zaman kişi kendi kök hücrelerini alabilmektedir (otolog transplant).

• Klinik Denemeler

Lösemi olan bazı kişiler klinik çalışmalara kayıt olmayı isteyebilirler. Klinik denemelerde deneysel tedaviler olabileceği gibi bilinen bir tedavinin yeni kombinasyonları da denenebilir.

Akut Miyelojenöz Lösemi (AML) Alternatif Tıp

Akut lösemi miyelojenöz lösemi tedavisiyle alakalı olabilecek alternatif bir tedavi yoktur. Fakat birtakım tamamlayıcı ve alternatif sayılabilecek uygulamalar kanserden ya da kanser tedavisinden kaynaklanan belirti ya da semptomların hafifletilmesinde işe yarayabilirler. Tüm seçenekler için mutlaka bir uzmana danışmak gerekir.

Semptomların hafifletilmesinde yardım sağlayabilecek alternatif tedaviler aşağıdadır:

• Akupunktur
• Aromaterapi
• Masaj
• Meditasyon
• Gevşeme egzersizleri

Akut Miyelojenöz Lösemi (AML) Başa Çıkabilme ve Destek  

Akut miyelojenöz lösemi agresif kanser türlerinden biridir. Bu yapısı nedeniyle alınacak kararların hızlı bir şekilde alınabilmesi oldukça önemlidir. Kişiler anlayamadıkları bir hastalıkla ilgili olarak karar alma durumlarıyla baş başa kalabilirler. Bu durumla ve hastalığın genel seyriyle başa çıkabilmek için aşağıdaki maddelerden faydalanılabilir:

• Tedavi hakkında karar verebilecek yeterlilikte bilgi sahibi olunmalıdır.

‘’Lösemi’’ kelimesi kişiler için kafa karışıklığı sebeplerindendir. Bunun nedeni kemik iliği ve kanı etkilemeleriyle beraber bir grup kansere işaret etmesidir. Lösemi için ihtiyaçtan çok daha fazla bilgi edinerek kafa karışıklığı yaşanması ve zaman harcanması muhtemeldir. Bu sebeple bilgi kirliliğinden ve zaman kaybından kaçınmak gerekir. Bu konuda doktordan yardım istenebilir. Hastalıkla ilgili önemli bilgileri vermesi talep edilebilir. Kişiler doktorlarından edindikleri bilgilere göre kendi araştırmalarını daraltmalıdırlar. Her randevu öncesinde doktora sorulması planlanana soruları listeleyerek daha net bir çerçeve oluşturabilirler. Ayrıca kütüphaneden ya da internetten güvenli kaynaklar bulabilirler.

• Aile ve arkadaşlarla konuşulabilmelidir.

Kişiler teşhisleriyle ilgili yakınlarına paylaşımda bulunurlarken zorlanabilirler. Teşhisle ilgili pek çok tepki alabilirler. Fakat teşhisle ilgili aile üyeleri ya da arkadaşlarla konuşulması içinde bulunulan duruma yardımcı olabilmektedir.

• Kişiler kendilerine iyi bakmalıdırlar.

Yaşamda testler, tedaviler ve terapi prosedürleri ağırlıkta olacaktır. Fakat kişiler sadece kanser için değil genel anlamda kendilerine iyi bakmalıdırlar. Yoga yapmak için zaman yaratılabilmelidir. Yemek pişirmek ya da başka favori bir eğlence ile ilgilenmek kişilere iyi gelecektir.